De Steenkliniek is een gespecialiseerde dienst voor de preventie, opsporing en behandeling van nierstenen. Het gaat om een samenwerking tussen de diensten Urologie en Nefrologie.
Nierstenen kunnen aanleiding geven tot hevige pijn. Wie er ooit last van had, vergeet het nooit meer.
Nierstenen ontstaan door kleine kristallen die samenklonteren in de nier. Ze kunnen sterk in omvang en in samenstelling variëren. Wanneer zo'n niersteen zich losmaakt uit de nier, kan er een acute nierkoliek optreden. Meestal is de niersteen klein genoeg om doorheen de urinewegen te passeren. Soms is de niersteen te groot of te grillig van vorm, waardoor hij vast komt te zitten in de urinewegen.
Nierstenen komen frequent voor: naar schatting één op tien mensen krijgt ooit last van nierstenen. Mannen blijken vatbaarder te zijn dan vrouwen. Ongeveer één op duizend mensen moet jaarlijks opgenomen worden in het ziekenhuis omwille van nierstenen.
Mensen met een niersteen lopen een grote kans om nadien opnieuw last te krijgen van een steen. Die kans bedraagt ongeveer 15 % na één jaar en kan oplopen tot 50 % na 5 jaar. Bij patiënten met recidiverende nierstenen zal het risico vooral afhangen van het soort steen en andere risicofactoren. Daarom proberen we na de acute periode vooral patiënten met een verhoogd risico verder metabool uit te werken om preventief advies te kunnen geven.
Nierstenen ontstaan wanneer de urine een overmatige concentratie bevat van bepaalde stoffen zoals urinezuur, calcium of oxalaat. Daarnaast kunnen er problemen zijn met de oplosbaarheid. In plaats van in de urine op te lossen, vormen deze stoffen kleine kristallen die samenklonteren tot een steentje.
Onvoldoende vochtinname is een belangrijke oorzaak van nierstenen. Hierdoor wordt de urine te geconcentreerd. Andere oorzaken zijn erfelijke aanleg, voedingsgewoonten, omgevingsfactoren zoals klimaat, infecties of structurele afwijkingen aan de urinewegen. Vaak zal er een combinatie van verschillende factoren als onderliggende oorzaak zijn. Zelden zijn erfelijke ziektes de oorzaak.
Nierstenen variëren zowel qua samenstelling als qua grootte. Er is echter geen verband tussen de grootte van de steen en de last die hij veroorzaakt. Zodra een niersteen loskomt uit de nier en vast komt te zitten in de urineleider, ontstaat een nierkoliek.
Een nierkoliek gaat meestal gepaard met hevige flankpijn en kan uitstralen naar de rest van de buik en de geslachtsdelen aan die zijde. Typisch is de zogenaamde bewegingsdrang. Stilzitten tijdens de pijnaanval lukt moeilijk. Men is rusteloos, loopt rond en kruipt soms letterlijk over de vloer van de pijn.
De pijn komt typisch in golven en gaat op en af. De pijn ontstaat door uitzetting van het nierkapsel.
Andere symptomen zijn vaak hematurie of bloed in de urine, pijn bij het plassen, misselijkheid of braken.
Wanneer er een bijkomende infectie is, kan dit gepaard gaan met koorts of rillingen. Hiervoor is er steeds een dringende behandeling nodig.
Er bestaan verschillende soorten nierstenen. Calciumstenen komen het meest voor (80 %). Daarnaast bestaan er ook nog urinezuurstenen (5-8 %) en struvietstenen (10 %). Deze laatste ontstaan uitsluitend bij mensen met infecties van de urinewegen, die veroorzaakt worden door een bepaalde groep van bacteriën. Daarnaast zijn er nog enkele zeldzame afwijkingen, zoals cystinestenen, die erfelijk zijn. Sommige nierstenen worden veroorzaakt door inname van bepaalde medicatie.
De arts zal je vragen om de steen op te vangen zodat een steenanalyse kan gebeuren om de exacte samenstelling te bepalen. Ook een oude steen kan nog geanalyseerd worden. Om de steen op te vangen, kan je door een zeefje of een koffiefilter plassen, of je kan de urine opvangen in een potje en deze daarna zeven.
